آنالیز سلولی به بررسی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سلول‌ها یا اجزای مختلف آن‌ها می‌پردازد. این تکنیک، رایجترین شیوه ارزیابی مغزاستخوان، خون و سایر مایعات در بدن است. برای انجام آنالیز سلولی بسته به اطلاعات مورد درخواست از آنالیز سلولی و امکانات، روش‌های و تکنینک‌های مختلفی بکار گرفته می‌شود که در ادامه مختصراً به توضیح این روش‌ها می‌پردازیم: ۱. رنگآمیزی سلول: این روش برای مشاهده بهتر شکل و ساختار‌های سلولی زیر میکروسکوپ استفاده می‌شود. با این روش‌ها می‌توان کل سلول، بخشی از آن یا یکی از اندامک‌ها را رنگ کرد. ۲. فلوسایتومتری: این تکنیک برای بهدست آوردن فنوتایپ و خصوصیات سلول‌ها استفاده می‌شود. این روش بر اساس پراکندهسازی نور توسط سلول‌های تحت آزمایش و انتشار فلورسانس از آن‌ها استوار است. فلوثایتومتری یک روش آزمایشگاهیاست که برای بیان مولکول‌ها، شناسایی و شمارش سلول‌های خاصاستفاده می‌شود. دراین فرآیند، یک نمونه حاوی سلول‌ها یا ذرات در یک مایع معلق شده و به دستگاه سنجش جریان تزریق می‌شود. این نمونه به نحوی آماده می‌شود تا به صورتایدهآل هر بار سلول را از طریق یک پرتوی لیزر جریان دهد، جایی که نور پراکنده مشخصه سلول‌ها و اجزای وجود دارد سلول‌ها اغلب با مارکر‌های فلورسنت برچسبگذاری می‌شوند بنابراین نور جذب شده و سپس در یک باند از طول موج ساطع می‌شود. در این روش ده‌ها هزار سلول می‌توانند به سرعت مورد بررسی قرار گیرند و داده‌های جمعآوری شده توسط رایانه پردازش شوند۱. موارداستفاده فلوسایتومتری عبارتند از: شمارش سلول‌ها، مرتبسازی سلول‌ها، تعیین خصوصیات و عملکرد سلول‌ها، تشخیص میکروارگانیسم‌ها، تشخیص بیومارکر‌ها، مهندسی پروتئین و تشخیص اختلالاتی مانند سرطان خون. ۳. کاریوتایپ: این روش برای بررسی و تحلیل کروموزوم‌ها استفاده می‌شود. ۴. تست سمیت سلولی: یکی از روش‌های آنالیز سلولی، آزمون سمیت سلولی یا تست MTTاست. این آزمون اولین قدم به منظور ارزیابیزیست سازگاری تجهیزات پزشکی می‌باشد که جهت تشخیص مرگ سلول‌ها، تشکیل کلونی، مهار رشد سلولی و سایر اثرات بیولوژیکی نامطلوبایجاد شده توسط وسایل پزشکی بر روی سلول‌های جانوری در محیط برون تنی (in vitro) انجام می‌شود. تست MTT یک روش برای بررسی میزان زنده‌مانی سلول یا بررسی اثر سمیت دارو‌ها یا دیگر مکمل‌ها بر سلولاست۱. این تست با تاًثیر بر رویاندامک‌های درون سلولی می‌تواند بین سلول زنده و مرده تمایز قائل شود. تست MTT مخف (۳- (۴، ۵-dimethylthiazol-۲-yl)-۲، ۵-diphenyltetrazolium bromide) عبارت می‌باشد، یک روش رنگ سنجیاست که بر اساس احیا شدن و شکسته شدن کریستال‌های زرد رنگ تترازولیوم به وسیله‌ی آنزیم سوکسینات دهیدروژناز و تشکیل کریستال‌های بنفش رنگ نا محلول انجام می‌شود. دراین روش برخلاف سایر روش‌ها مراحل شستشو و جمعآوری سلول که اغلب باعث از دست رفتن تعدادی از سلول‌ها و افزایش خطای کار می‌شود، حذف شده و تمام مراحل آزمایش از ابتدای کشت سلول تا خواندن نتایج با فوتومتر و همچنین تفسیراین تست در یک میکرو پلیت انجام می‌شود، بنابراین تکرارپذیری، دقت و حساسیت آزمایش بالاست. ۵. تکنیک‌های باندینگ (نوارگذاری): این روش‌ها برای بررسی و تحلیل کروموزوم‌ها استفاده می‌شود. ۶. شیوه‌های سیتوژنتیک مولکولی: ین روش‌ها برای بررسی و تحلیل کروموزوم‌ها استفاده می‌شود. ۷. تکنیکهایNGS: این تکنیک‌ها برای آنالیز سلولی استفاده می‌شوند و شامل مراحل مختلفی مانند فیلتر کردن و تریم کردن FASTQ، هم ترازی FASTQ، تماس با متغیر‌ها، حذف نوتاسیون، فیلتر کردن و اولویت‌بندی، و تجزیه و تحلیل CNV توسط روش عمق خواندن می‌شوند. هر یک از این روش‌ها و تکنیک‌ها ممکن است برای نوع خاصی از آنالیز سلولی مناسب باشد و بسته به نوع سلول یا بافت مورد بررسی، روش مناسب انتخاب می‌شود. ابزار و تجهیزات مورداستفاده در آنالیز سلولی متنوع هستند و بستگی به نوع تحقیق و تجزیه و تحلیل مورد نظر دارد. برخی ازاین ابزار‌ها عبارتند از: ۱. میکروسکوپ: برای مشاهده سلول‌ها و بافت‌ها در مقیاس بزرگ. ۲. اتوکلاو: برایاستریل کردن ابزار و محیط کشت. ۳. انکوباتور کربن دی اکسید دار: برای رشد سلول‌ها در شرایط مشابه با شرایط بدن. ۴. ترازوی حساس و دیجیتال: برایاندازهگیری دقیق مواد. ۵. حمام آب: برای حفظ دمای ثابت در طی فرآیند‌های مختلف. ۶. الکتروفورز: برای جداسازی مولکول‌ها بر اساساندازه و بار الکتریکی. ۷. فلوسایتومتر: برایشناسایی و شمارش سلول‌های خاص. ۸. دستگاه PCR: برای تکثیر DNA و RNA. ۹. دستگاه طیفسنجی: برای تجزیه و تحلیل نمونه‌های مختلف. ۱۰. میکروسکوپ الکترونی: برای مشاهده ساختار‌های بسیار کوچک و جزئیات سلولی. ۱۱. دستگاه سانتریفیوژ: برای جداسازی سلول‌ها و ذرات بر اساساندازه و چگالی. ۱۲. دستگاه آنالیز DNA: برای تجزیه و تحلیل DNA. ۱۳. دستگاه طیفسنجی جذباتمی: برای تجزیه و تحلیل نمونه‌های مختلف. ۱۴. دستگاه طیفسنجی فلورسانس: برای تجزیه و تحلیل نمونه‌های مختلف. ۱۵. دستگاه طیفسنجی مادون قرمز: برای تجزیه و تحلیل نمونه‌های مختلف. بدیهی است که این فرصت کامل نیست و ابزار‌های دیگری نیز ممکناست بسته به نوع تحقیق مورداستفاده قرار گیرند. همچنین، تکنولوژی‌های پیشرفتهتر و جدیدتری نیز در حال توسعهاست که در برخی از آن‌ها در یک دستگاه از چند روش و تکنیک استفاده می‌شود و در وقت و بازده کاری لابراتوار بسیار مفیدند. از آنالیز سلولی بسته به تشخیص پزشک و پژوهشگر در موار زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ذیل به اختصار مهمترین و رایج‌ترین این موارد معرفی می‌گردند: ۱. شمارش سلولی: تعداد و نوع سلول‌ها را مشخص می‌کند. ۲. مرتبسازی سلولی: سلول‌ها را بر اساس ویژگی‌های خاص طبقهبندی می‌کند. ۳. تشخیص عملکرد سلول: عملکرد سلول‌ها را بررسی می‌کند. ۴. تشخیص ویژگی‌های سلول: ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سلول‌ها را مشخص می‌کند. ۵. تشخیص میکروارگانیسم‌ها: باکتری‌ها، قارچ‌ها و مخمر‌ها راشناسایی می‌کند. ۶. پیدا کردن نشانگر‌های زیستی: ویژگی‌هایی که عملکرد طبیعی را نشان می‌دهد راشناسایی می‌کند. ۷. تشخیص و درمان بالقوه سرطان خون و مغزاستخوان: سلول‌های سرطانی راشناسایی کرده و روش‌های درمانی را بررسی می‌کند. همچنین، آنالیز سلولی در تحقیقات پزشکی برای اطمینان از عملکرد زیستسازگاری بالای دستگاه‌ها، ابزار‌ها وایمپلنت‌های پزشکیاستفاده می‌شود.